قوی کردن کلنی زنبور عسل

تشکیل کلنی های قوی با روش برداشتن کامل ش انه های حاوی تخم و لارو زنبور عسل :
اگر تمامی شانه های حاوی لارو وتخم سربسته زنبورها را از داخل کلنی آنها بیرون بکشید باعث ضعیف شدن آنها نمی شوید؟ چرا زنبورهای عسل میلیونها سال است که بصورت طبیعی با مشکلات و بیماریهای کمتری مواجه بودند تا اینکه انسانها شروع به احداث زنبورستانهای صنعتی و مدیریت زنبورداری براساس خواسته های خود گردید. بدون اینکه از هر گونه کنش و واکنشِ طبیعی کلنیهای زنبور عسل درسهای لازم را آموخته باشد و در بکار گیری و جایگذینی این واکنشها عملکرد صحیح را اعمال نماید.
چرا اخیرا کلنی های زنبور عسل بصورت گسترده شانه های حاوی گرده گل و عسل و گاهی هم لاروهای خود را کاملا” رها کرده و کندو را بصورت یک بچه طبیعی ترک می کنند ؟ عنوان کردن تاثیر امواج دکلهای رادیویی و مخابراتی بر روی زندگی زنبورهای عسل شاید قابل ذکر باشد ولی اساس و پایه علمی نداشته و نمی تواند دلیل ترک زنبورهای عسل از داخل کلنیهای خود باشد.
از بچه طبیعی دادن زنبورها در طبیعت یاد میگیریم که، با جمعیت قدیمی ولی محلی کاملا جدید و شروع تازه، زنبورها میتوانند بخش اعظم آلودگی های کلنی را کاهش دهند و مخصوصا بیماریهای لاروی زنبور عسل را به حداقل ممکنه برسانند. نا گفته نماند که تحقیقات نشان داده، نژادهایی مثل نژاد زنبور ایرانی که به آن ملی فرا مدا می گویند و یا نژاد لی گوستیکا که به زنبور زرد ایتالیایی معروف هستند.
در شرایط آلودگی وسیع که برای کلنی قابل تحمل نباشد، جمعیت اقدام به ترک کندو خواهد کرد. ( دکتر بوشلا ریس مرکز پژوهشی تحقیقاتی ایالت هسن کشور آلمان) زنبورها با اقدام به بچه دهی وقفه ای در تخمگذاری ملکه ایجاد می نمایند و با ترک کلنی میتوانند بخش اعظم پارازیت واروا را در سلولهای سر بسته در کندوی مادری بجا گذارند.
ما باید در جستجوی را ه حل و روشی باشیم که کلنی ها را ازشرایط طبیعی آنان که بچه دهی یعنی قطع کردن دوره تخمگذاری و شروع مجدد و موم بافی تازه است دور نکنیم ، ولی زنبورداران را هم مجبور به بچه گیری از روی درختان و از دست رفتن جمعیتها ننماییم.که تحقیقات انجام شده از سال ۲۰۰۷ تا حال راه حلی مناسب در اختیار زنبورداران قرار داده که به توضیح آن می پردازیم.
برداشت کامل شانه های لارو و تخم سر بسته زنبوران از داخل کندو:
با برداشت برنامه ریزی شده تمامی شانه های تخمگذاری شده در وقت مناسب خواهید توانست کلنی را در شرایط سلامتی خاصی مدیریت کنید،شما میتوانید با شروع فصل بچه دهی طبیعی در منطقه تا اواسط اوّلین دوره برداشت عسل منطقه با روش ذکر شده نسبت به آینده سازی و قوی شدن کلنیها اقدام نمایید.کلنیهایی که با این روش مدیریت میشوند نهایتا” نیاز به ۴۵ تا ۵۰ روز فعالیت دارند تا به سطح کلنیهایی برسند که با دارو و درمان و هزینه زیاد مدیریت شده اند و در نهایت هم دارای آلودگی می باشند.

روش اجرایی گام به گام سیستم مورد نظر:
۱- اوّل بعد از بازدید و کنترل کامل قسمتهای مختلف کندو قابهای حاوی تخم روز و لارو و تخم سر بسته را در داخل یک طبق در کنار کندو جدا کنید.
۲- بعد یک شانه روشن حاوی لارو سر باز که در صورت موجود بودن بهتر است شانه درشت بافت با لاروهای زنبور نر باشد را دروسط قسمت پایینی کندوی مادری قرا دهید. این شانه به منظور ایجاد یک تله طبیعی برای جمع آوردن پارازیتهای وروا درکلنی مادری باقی می ماند و آن را شانه A می نامیم.
۳- دو طرف شانه A را با حداقل در هر سمت دو شان حاوی عسل و گرده گل بپوشانید و در طرفین خالی آنها از پوکه های بافته شده روشن و یا قابهای حاوی برگ موم استفاده کنید تا کندو تکمیل شود.
۴- حتما دقت کنید که ملکه را دیده و در قسمت پایین کندو بر روی شانه A که حاوی لارو می باشد و یا شانه های تغذیه طرفین قرار دهید.در صورت مناسب نبودن وضعیت صحرا کندو را تغذیه کنید تا پتانسیل شهد سری بعد در منطقه فرا رسد.
۵- تقریبا نیمی از جمعیتی که بر روی شانه های تخمگذاری شده می باشد بر روی کندوی مادری که دارای ملکه و یک شانه A هست تکانیده و در بالای کندو را ببندید.
۶- در صورت وجود جمعیت زیاد در کندوی مادری با قرار دادن یک شبکه مهار ملکه در روی قابها و قرار دادن تعدادی قاب با برگه موم یا پوکه در داخل طبق بالا ، ملکه را مجبور به فعالیت در قسمت پایین کندوی مادری کنید.
۷- کندوی جدید تشکیل شده که قسمتی از جمعیت با تعدادی شانه های تخمگذاری شده می باشد را در همان زنبورستان قرار دهید. دقت کنید که قاب اضافه ای داخل کندوی جدید نماند. و شانه ها همگی تا حدودی پوشیده از زنبور باشند. البته فراموش نکنید که همیشه بخشی از زنبورهای صحرا چر به کندوی مادری بر خواهند گشت. کندوی تشکیل شده بدون ملکه خواهد ماند و شروع به تولید ملکه می کند.این کندو را کندوی B می نامیم .
۸- بعد از یک هفته کندوی مادری را که حاوی یک قاب تخمگذاری شده سر بسته می باشد بازدید نمایید. خواهید دید که زنبورها با تکمیل کردن برگه مومهای آویزان شده شرایط تخمگذاری در سطح وسیع را برای ملکه ایجاد کرده اند. و تنها شان حاوی تخمهای سربست شده در داخل کندو شان A می باشد که همگی زنبورهای روی شان را در داخل کندو تکانیده و این شانه را که در بیشتر سلولهای سربست شده آنها دارای پارازیت واروا می باشد از کندو خارج کنید و با ذوب کردن آن خواهید توانست بخش اعظم آلودگی کندو را از بین برده ، و میزان باقی مانده آلودگی در حدّی نخواهد بود که باعث تضعیف جمعیت و تحت تاثیر قرار دادن زمستان گذرانی کلنی گردد.
در این زمان بعد از برداشت شانه A تمامی سلولهای تخمگذاری شده ملکه سر باز هستند ، می توانید داروی کنه کش مصرف کنید. به شرطی که داروی مصرفی تاثیر منفی بر روی محصول عسل کندو نگذارد و یا در فصل ذخیره کردن عسل نباشد. با این روش خواهید توانست کلنی را کاملا” از وجود آلودگی واروا نجات دهید.
۹- بعد از گذشت دو هفته از روز برداشت تخمها کلنی B را مجددا بازدید نمایید. چنانچه قصد دارید در این کندو از یک ملکه اصلاح شده بارور استفاده کنید، تمامی شاه خونهای ساخته شده را از بین ببرید و از عدم وجود هر گونه ملکه باکره که اتفاقی متولد یا وارد کندو شده باشد، اطمینان حاصل کنید. و در حین بازدید دقت کنید که آیا همگی سلولهای تخمگذاری شده متولد شده اند یا نه ! در صورت باز بودن تمامی سلولهای تخمگذاری شده، کلنی را با داروی کنه کش دریک مرحله، کاملا درمان کنید.
درصورت بسته بودن تعدادی از سلولها صبر کنید تا همگی آنان متولد شوند. بعد درمان را شروع کنید. بعد از دوره درمان میتوانید به کلنی ملکه معرفی کنید یا اینکه دو تا از درشت ترین شاه خونها را به منظور تولد ملکه مورد نیاز باقی گذارید. چنانچه کندوی فوق از جمعیت زیادی برخوردار است با قرار دادن تمامی شانه های تیره رنگ که منبع آلودگی به بیماریهای میکروبی هم می توانند باشند را در قسمت بالای کندو در داخل طبق قرار دهید و با شبکه مهار ملکه مانع از دستیابی ملکه به این شانه ها شوید و در اوّلین فرصت ممکنه شانه های تیره رنگ را با برداشت عسل یا بدون عسل از کندو خارج کنید.
باید گفت که مدیریت زنبورستان از طریق سیستم جدید یاد شده میزان آلودگی بیماریهای ویروسی را هم به شدت کاهش می دهد، چون آلودگی و گسترش بیماریهای ویروسی رابطه مستقیم با میزان آلودگی کلنیها به پارازیت واروا دارند! این پارازیت گذشته از اینکه خود به دوران لاروی زنبوران عسل و همینطور زنبوران بالغ آسیب فراوان می رساند ، باعث تضعیف سیستم دفاعی زنبوران شده و تغذیه متعدد پارازیت از زنبوران بالغ و لاروهای موجود، باعث انتشار وسیع بیماریهای میکروبی و ویروسی در سطح زنبورستان و شعاع خیلی وسیع تری خواهد شد.
چنانچه نمی خواهید که تعداد کندوهای خود را زیاد کنید باید بعد از اینکه کندوی B را تشکیل دادید ، با بسته نمودن فوری دریچه پرواز کندو نسبت به انتقال و استقرار آن در شعاع حداقل ۵ کیلومتر دورتر از کندوی مادری اقدام نمایید. از این طریق باعث خواهید شد که زنبورها به کندوی A بر نگردند. بعد از دو هفته و قبل از متولد شدن ملکه جدید کندوی B ، با استفاده از داروی کنه کش و درمان کامل جمعیت کندوی B آن را به زنبورستان برگردانید و بر روی کندوی A مستقر نمایید.
یک روز بعد با بازدید کندوی B و از بین بردن تمامی شاخونهای داخل کندو و اطمینان حاصل کردن از یتیم بودن کندو، آن را برای ادغام بر روی کندوی A آماده کنید که به این منظور با قرار دادن یک ورقه روزنامه بر روی شانه های کندوی زیرین و یک طبق بر روی آن ، نسبت به ادغام کلنیها با هم اقدام نمایید. مهم این است که به هیچ وجه ملکه مادری به شانه های کندوی B دسترسی نداشته باشد تا شما بتوانید نهایتا” در همگام برداشت عسل شانه های نامناسب و تیره رنگ را از کندو کاملا” خارج کنید.
پیشنهاد میکنم چنانچه به دلایلی نمی توانید یا نمی خواهید سیستم آموزش داده شده فوق را تماما” اجراء کنید، با قرار دادن یک قاب خالی بدونه سیم کشی شده با یک نوار ۳ سانتی که دارای برگه موم در حاشیه بالای قاب می باشد، حداقل یکبار در سال در فصل فعالیت شدید زنبورها ( نیمه خرداد ماه) زنبورها را تشویق به تولید حجره های نر بافت، کنید و بعد از تخمگذاری ملکه در داخل این سلولها و سر بست شدن تمامی قسمتهای آن نسبت به برداشت به موقع و قبل از تولد زنبورهای نر اقدام نمایید. که از طریق ذوب کردن این شانه ها گذشته از تولید موم ، توانسته اید با این روش آلودگی پارازیت واروا را با کمترین هزینه به نحو قابل توجهی کاهش دهید.

برای کنترل بیولوژیکی بیماری های مهم زنبور عسل سه موضوع را باید حتما” مدّ نظر داشته باشید :
۱- وقفه انداختن در روند تخمگذاری ملکه حداقل به مدت ۱۴ روز و حداکثر ۲۴ روز.
۲- درمان پارازیت وروا در حالتی که تمامی سلولهای دارای لارو زنبور عسل در کلنی سر پوشیده نباشند.
۳- خارج کردن سالانه شانه های تیره رنگ از داخل کندو.
بعد از برداشت عسل حتما” کنترل میزان آلودگی پارازیت واروا را مدّ نظر داشته باشید و چنانچه در ۱۰ گرم زنبور برداشت شده از داخل کندو بیشتر از ۵ عدد کنه دیده می شود ، استفاده از داروی کنه کش ضروری میباشد و فراموش نکنید که بعد از پایان فصل برداشت عسل ، حتما” کلنیها را تغذیه کنید تا باعث تحریک ملکه برای تخمگذاری مجدد و تشکیل یک جمعیت مناسب و قوی به منظور یک زمستانگذرانی پر جمعیت و سالم گردید.
 

منبع : علی عطائیان